Een paar simpele boodschappen, een stille man, en een keiharde realiteit: in een supermarkt in Rotterdam werd deze week een 82-jarige man betrapt op winkeldiefstal. Geen roof, geen woede – alleen een fluisterende verklaring die binnenkwam als een mokerslag: “Ik kan niet rondkomen van mijn AOW.”
Het incident, dat aanvankelijk oogt als klein en individueel, raakt aan een veel groter probleem. Ouderen die letterlijk honger lijden in een rijk land, onzichtbaar tot ze zich genoodzaakt voelen een grens over te gaan – niet uit hebzucht, maar uit overlevingsdrang.
Geen luxe, geen list – alleen noodzaak
De man, die anoniem wil blijven en in dit artikel ‘Jan’ wordt genoemd, had enkele basisboodschappen in zijn jas gestoken: brood, blikjes groente, een pak melk. Bij de kassa werd hij aangesproken, waarna hij meteen bekende. “Ik weet dat het niet mag,” zei hij, “maar ik had gewoon geen geld meer voor eten.”
Supermarktmedewerkers volgden het protocol, maar met pijn in het hart. De politie werd ingeschakeld, maar besloot geen boete of aanhouding op te leggen. In plaats daarvan kreeg Jan een gesprek – een luisterend oor in plaats van een strafblad.
Een leven lang gewerkt, nu achter de feiten aan
Jan werkte zijn hele leven in de bouw. Zijn lijf is op, zijn spaarpot leeg – opgeslokt door medische kosten. Wat rest is een AOW-uitkering van iets meer dan 1.300 euro per maand. Daar moeten huur, zorgverzekering, energiekosten en medicijnen van worden betaald. En dan is er simpelweg te weinig over om te leven, laat staan om iets opzij te zetten.
“Ik kies elke maand: óf ik eet gezond, óf ik betaal mijn rekening op tijd,” zei hij later. Die keuze werd hem deze maand te veel.
Schaamte is groter dan de honger
Wat Jan deed, is geen uitzondering. In stilte en vaak uit schaamte proberen duizenden ouderen zich staande te houden op een uitkering die niet meegroeit met de kosten. De drempel om hulp te vragen is hoog – vooral voor een generatie die gewend is om ‘niet te klagen’ en alles zelf op te lossen.
Hulpverleners herkennen het patroon: pas als het misgaat, komt de situatie aan het licht. Een vergeten energierekening, een lege koelkast, of in dit geval: een oude man die zijn waardigheid op het spel zet voor een pak melk en wat brood.
Een systeem dat tekortschiet
Volgens armoede-experts leven tienduizenden ouderen op of onder de armoedegrens. Huurverhogingen, energiekosten en inflatie maken het onmogelijk om rond te komen op alleen AOW. Zeker in steden als Rotterdam, waar de kosten van levensonderhoud boven het landelijk gemiddelde liggen, raken ouderen massaal in de knel.
De huidige steunmaatregelen schieten tekort. Veel ouderen weten niet eens waar ze recht op hebben, of durven geen aanvraag te doen uit schaamte. Tegelijkertijd is de hulp die er wél is vaak versnipperd, bureaucratisch en moeilijk bereikbaar.
Wat moet er gebeuren?
Wat Jan overkwam, zou een wake-upcall moeten zijn. Structurele oplossingen liggen voor de hand: verhoog de AOW voor alleenstaanden, schaf automatische toeslagregelingen in plaats van ingewikkelde aanvragen in, en maak lokale hulpverlening actiever en zichtbaar.
Gemeenten kunnen voedselbanken en maatschappelijke organisaties meer middelen en ruimte geven. En bovenal: durf politiek te erkennen dat ‘waardig ouder worden’ niet alleen een mooi principe is, maar een plicht van de samenleving.
Ouderdom zonder schaamte
Het verhaal van Jan is pijnlijk, maar niet uniek. En dat maakt het extra schrijnend. Hij stal niet uit gemak of misdaad, maar uit wanhoop. En dat mag in een welvarend land als Nederland nooit normaal worden. Ouderdom hoort gepaard te gaan met rust, respect en zekerheid – niet met schuldgevoel bij de kassa.
