Wat verdient de paus eigenlijk? De verrassend sobere realiteit achter het Vaticaanse leiderschap

Met de benoeming van Robert Francis Prevost tot de eerste Amerikaanse paus – paus Leo XIV – is de wereld opnieuw nieuwsgierig naar de invulling van het pausdom. Eén vraag duikt daarbij regelmatig op: hoeveel verdient de paus eigenlijk? Het antwoord is eenvoudiger dan velen verwachten.

Een van de machtigste mannen ter wereld, maar zonder salaris

Hoewel de paus wordt gezien als een van de invloedrijkste personen ter wereld, zowel spiritueel als politiek, ontvangt hij geen traditioneel salaris. De functie van paus wordt volledig gefaciliteerd door het Vaticaan, dat voorziet in huisvesting, vervoer, gezondheidszorg, voeding en beveiliging.

Paus Leo XIV volgt daarmee de eeuwenoude traditie waarin het geestelijk leiderschap niet draait om geld, maar om dienstbaarheid. Zijn voorganger, paus Franciscus, stond bekend om zijn eenvoudige levensstijl en weigerde ieder persoonlijk inkomen. In dat licht zal ook Leo XIV naar verwachting kiezen voor soberheid en nederigheid.

Wat als de paus wél betaald zou worden?

Er zijn schattingen dat het pausdom een symbolisch bedrag van zo’n €2.500 per maand zou vertegenwoordigen – meer een toelage dan een salaris. Toch maakt geen enkele paus aanspraak op deze vergoeding. De volledige kosten van levensonderhoud worden gedragen door het Vaticaan, zodat de paus zich volledig kan wijden aan zijn spirituele rol.

De nalatenschap van paus Franciscus: eenvoud boven status

Paus Franciscus gaf tijdens zijn ambtsperiode (2013–2025) regelmatig blijk van zijn nuchtere benadering. Zo schonk hij een geschonken Lamborghini van bijna een miljoen dollar aan het goede doel door deze te laten veilen. Ook koos hij ervoor te wonen in het bescheiden Domus Sanctae Marthae in plaats van in het imposante Apostolisch Paleis.

Het voorbeeld van Franciscus is gebaseerd op de filosofie van Sint Franciscus van Assisi, de patroonheilige van de armen. Paus Leo XIV lijkt zich aan datzelfde gedachtegoed te willen spiegelen.

Geen persoonlijk vermogen, wel middelen ten dienste van anderen

Hoewel een paus dus geen traditioneel vermogen opbouwt, beschikt hij wel over aanzienlijke middelen. Deze zijn echter niet bedoeld voor persoonlijk gebruik, maar dienen om projecten, hulpverlening en het dagelijks functioneren van het Vaticaan mogelijk te maken.

Zo schonk paus Franciscus bijvoorbeeld 215.000 dollar aan hulp voor gedetineerden in Rome. Schattingen van het ‘nettovermogen’ van de paus gaan uit van ongeveer 12 miljoen dollar, maar dit bestaat vooral uit toegang tot Vaticaanse middelen.

De financiële huishouding van het Vaticaan

Het Vaticaan genereert inkomsten uit verschillende bronnen: toerisme, museumbezoeken, donaties en opbrengsten uit investeringen. Eén van de bekendste donatiekanalen is Peter’s Pence, een wereldwijde inzamelingsactie onder katholieken. Deze levert jaarlijks naar schatting 25 miljoen dollar op, vooral uit landen als de VS, Duitsland en Italië.

Toch heeft ook het Vaticaan financiële zorgen. In 2023 werd een tekort van 90 miljoen dollar gemeld. Om deze problemen aan te pakken, kondigde paus Franciscus in 2021 loonsverlagingen aan voor topgeestelijken binnen het Vaticaan, waaronder kardinalen en bisschoppen.

Meer dan geld: spirituele rijkdom

Hoewel de paus niet betaald wordt in conventionele zin, beschikt hij over alles wat hij nodig heeft om zijn taak te vervullen. De pauselijke rol wordt gekenmerkt door dienstbaarheid, eenvoud en toewijding aan anderen.

De benoeming van een Amerikaanse paus, Leo XIV, zal wereldwijd op de voet gevolgd worden. Toch herinnert zijn rol ons eraan dat het pausdom bovenal een geestelijke functie is – geworteld in zorg, bescheidenheid en verantwoordelijkheid, niet in materiële rijkdom.